اکثر نامزدهایی که پس از مرگ رئیسی به دنبال جانشینی او هستند، می‌گویند که از سیاست خوداتکایی اقتصادی و روابط تجاری با آسیا تقلید خواهند کرد

امیدهای واهی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران برای حل مشکلات اقتصادی

نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران قول داده‌اند که اقتصاد را احیا کنند، اما رای‌دهندگان چشم‌انداز کمی برای رهایی از کاهش هزینه‌های زندگی بدون پایان تحریم‌ها و کاهش انزوای بین‌المللی جمهوری اسلامی می‌بینند.

مبارزه روزمره مردم عادی ایران برای تامین هزینه های زندگی، چالشی همیشگی برای روحانیون حاکم بر ایران است که از احیای اعتراضاتی که به طور دوره ای توسط جوامع کم درآمد و متوسط ​​خشمگین از تحمل سختی ها به راه افتاده است، بیم دارند.

بازگرداندن تحریم های آمریکا در سال ۲۰۱۸ صادرات نفت ایران را تحت تاثیر قرار داد و درآمدهای دولت را کاهش داد و این کشور را مجبور به برداشتن گام های نامطلوب مانند افزایش مالیات ها و ایجاد کسری بودجه بزرگ کرد، سیاست هایی که تورم سالانه را نزدیک به ۴۰ درصد نگه داشته است.

اگرچه این کشور به دلیل صادرات نفت به چین و قیمت های بالاتر نفت خام از فروپاشی کامل اقتصادی اجتناب کرده است، صادرات نفت هنوز کمتر از سطح قبل از ۲۰۱۸ است.

اکثر نامزدهایی که پس از مرگ ابراهیم رئیسی به دنبال جانشینی او هستند، می گویند که قصد دارند از سیاست خوداتکایی اقتصادی و روابط تجاری بیشتر با آسیا تقلید کنند. برخی دیگر بدون ارائه گام های عملی برای مقابله با تحریم ها از روابط گسترده تر با جهان دفاع کرده اند.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، طی سه سال ریاست جمهوری رئیسی، اقتصاد ایران دوباره از رکود ۲۰۱۸-۲۰۱۹ ناشی از اعمال مجدد تحریم‌ها در سال ۲۰۱۸ خارج شد و رشد خود را برای سال منتهی به مارس ۵.۷ درصد رسید.

با این حال، بیشتر این توسعه توسط بخش انرژی انجام شد، زیرا این کشور افزایش ۷۰ درصدی تولید نفت را تجربه کرد که اکنون با حدود ۳.۵ میلیون بشکه در روز، با صادرات نفت بیش از ۱.۴ میلیون بشکه در روز، و عمدتاً به چین می‌رود.

به گفته محمد رضوانی فر، رئیس کل گمرک ایران، بدون هیدروکربن، رشد اقتصاد ایران در سال گذشته تنها ۳.۴ درصد و تراز تجاری آن به کسری ۱۶.۸ میلیارد دلاری می رسید. بر اساس گزارش آنکتاد، سرمایه گذاری مستقیم خارجی نیز در سال ۲۰۲۲ به ۱.۵ میلیارد دلار متوقف شده است.

سقوط قدرت خرید

طبق گزارش بانک جهانی، نرخ بیکاری حدود ۷.۶ درصد است، در حالی که در زمان انتخاب رئیسی این رقم ۹.۶ درصد بود. با این حال، بسیاری از مشاغل رسمی هزینه ناچیزی می پردازند، به این معنی که تعداد واقعی افرادی که کار کافی برای زندگی ندارند، احتمالاً بسیار بیشتر است.

جواد صالحی اصفهانی، استاد اقتصاد در ویرجینیا تک، گفت درک اینکه چرا اکثر ایرانیان عصبانی هستند، دشوار نیست.

استانداردهای زندگی و فقر ممکن است در دو سال گذشته بهبود یافته باشد، اما این درست نیست که به یک یا دو دهه قبل برسیم.  رئیس جمهور جدید می تواند امید تزریق کند و از بدتر شدن شرایط جلوگیری کند، اما ایران را به دهه ۲۰۰۰ بازنگرداند.

به گفته وب‌سایت رهگیری ارز ایرانی بن بست، قدرت خرید ایرانی‌ها در دوران ریاست‌جمهوری رئیسی به مقدار بیش از نصف کاهش یافت و اکنون به ارزش ۶۰۰۰۰۰ ریال در برابر دلار آمریکا رسیده است.

قیمت کالاهای اساسی مانند لبنیات، برنج و گوشت در ماه‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. قیمت یارانه ای نان لواش که محبوب ترین نان برای خانوارهای ایرانی است، در سه سال گذشته حداقل ۲۳۰ درصد افزایش یافته است، در حالی که گوشت قرمز برای بسیاری گران شده است و قیمت آن با افزایش ۴۴۰ درصدی به ۱۰ دلار در هر کیلوگرم رسیده است.

حقوق ماهانه یک معلم حدود ۱۸۰ دلار است و بسیاری از کارگران ساختمانی کمی بیش از ۱۰ دلار در روز درآمد دارند.

کاندیداها قول اجرای برنامه هفتم توسعه کشور مصوب سال گذشته مجلس را داده اند. هدف آن مهار تورم و توسعه صادرات است و اهداف بلندپروازانه دستیابی به رشد سالانه ۸ درصد تحت تحریم ها را تعیین می کند.

اما پیش‌بینی‌های بانک جهانی برای سه سال آینده نرخ رشد سالانه ایران را زیر ۳.۲ درصد نشان می‌دهد که در نتیجه تقاضای جهانی، تحریم‌ها و کمبود انرژی داخلی است.

رای دهندگانی که با آنها مصاحبه شد، گفتند که وضعیت اقتصاد به موقعیت دیپلماتیک کشور گره خورده است که به شدت ضد غربی است و توسط رهبر جمهوری اسلامی علی خامنه ای، تصمیم گیرنده نهایی کشور تعیین می شود.

رئیسی، وفادار به خامنه‌ای، در سه سال ریاست‌جمهوری خود، متعهد شد که اقتصاد را به مذاکرات هسته‌ای با قدرت‌های جهانی مرتبط نکند، هرچند که این مذاکرات می‌توانست با احیای معاهده ۲۰۱۵ که برنامه هسته‌ای تهران را محدود می‌کرد، بیشتر محدودیت‌های آمریکا را برطرف کند.

تداوم در سیاست

محمد، مدیر دانشگاه رودهن در استان تهران گفت اقتصاد به شدت تحت تاثیر سیاست خارجی قرار گرفته است، زیرا هیچ استراتژی موفقی برای کاهش اثرات مخرب تحریم ها وجود ندارد. مانند سایر رای دهندگانی که با آنها مصاحبه شده بود، به دلیل حساسیت انتخابات، او نمی خواست نام کاملش استفاده شود.

رای گیری زودهنگام به نامزدها فرصت کمی برای تدوین برنامه های اقتصادی دقیق داده است. اکثر آنها گفتند که قبل از تلاش جمهوری اسلامی برای پایان دادن به تحریم های اعمال شده بر سر برنامه هسته ای مورد مناقشه تهران، اقتصاد باید به خود متکی شود، در حالی که مسعود پزشکیان میانه رو و مصطفی پورمحمدی روحانی تندرو بیشتر در مورد نیاز به باز کردن روابط برای کمک به اقتصاد صحبت می کردند. 

بحث‌های انتخاباتی عمدتاً بر عدم تعادل مالی، سوء مدیریت منابع و اختلاس، مسائل داخلی که بسیاری از ایرانیان معتقدند ریشه‌دار هستند و در برابر اصلاحات مقاوم هستند، متمرکز بوده است.

پیمان، مهندس شهرداری تهران می‌گوید تا زمانی که سیاست‌های دولت به طور مؤثر از رقابت، شفافیت و امنیت سرمایه‌گذاری حمایت نکند، اوضاع بدتر می‌شود.

مهدی غضنفری، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری مستقل ایران، به رسانه‌های دولتی گفت که فقدان احزاب سیاسی توسعه‌یافته به این معناست که نامزدهای انتخاباتی وزیران یا سیاست‌های آینده را از قبل شناسایی نمی‌کنند و برنده معمولاً برای تعیین کابینه که در نهایت ناسازگار است عجله می‌کند.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین، در دفاع از ستاد انتخاباتی پزشکیان گفت تحلیلگران می گویند چشم انداز اقتصادی ایران نامطمئن تر به نظر می رسد، زیرا بازگشت احتمالی دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده احتمالاً منجر به اجرای شدیدتر تحریم های نفتی می شود.