انتخابات در شرایط دشواری برای کشور ۸۸ میلیونی برگزار می‌شود و انتظار می‌رود که مشارکت کم باشد

ایران در بحبوحه کشمکش های اقتصادی، سرکوب ها و جنگ منطقه ای به رئیس جمهور جدید خود رای می دهد

ایران روز جمعه پس از مرگ غیرمنتظره ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور پیشین در سقوط هلیکوپتر، در انتخابات زودهنگام خود، به رئیس‌جمهور بعدی خود رأی می‌دهد و نتیجه می‌تواند پیامدهایی فراتر از مرزهای این کشور داشته باشد.

در حالی که هیچ نامزد پیشتاز مشخصی تا پایان رای گیری وجود نداشت، به جز یکی از شش نامزدی که برای شرکت در انتخابات تایید شده اند، همه از تندروهای محافظه کار هستند و نیمی از آنها توسط دولت های غربی تحریم شده اند. از شش مدعی اولیه، دو نفر پس از انصراف در روز پنجشنبه، در رقابت باقی می مانند.

اگر پس از رای گیری روز جمعه، اکثریت واضحی وجود نداشته باشد، دو نامزد برتر به دور دوم رای گیری در تاریخ ۵ ژوئیه روبرو خواهند شد. برنده به مدت چهار سال خدمت خواهد کرد و با هیچ چالشی مواجه نیست.

انتخابات در شرایط دشواری برای کشور ۸۸ میلیونی برگزار می‌شود و انتظار می‌رود که مشارکت کم باشد. ایرانیان در پس زمینه اقتصاد آسیب دیده، نارضایتی گسترده مردم و سرکوب شدید مخالفان به پای صندوق های رای خواهند رفت. ایران همچنین با تورم بالا، تحریم‌های شدید غرب، افزایش تنش با ایالات متحده، افزایش غنی‌سازی هسته‌ای و جنگ اسرائیل و حماس دست و پنجه نرم می‌کند.

تقریباً ۶۱ میلیون ایرانی واجد شرایط رای دادن آزاد است، اما بسیاری از آنها متعهد شده اند که بایکوت کنند و به عدم انتخاب واقعی رای دهندگان اشاره کنند. اکثر کاندیداها تندروهایی هستند که مواضع ضدغربی قوی دارند و تنها یکی از آنها نماینده اردوگاه اصلاح طلبان است.

آخرین انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی ایران به ترتیب در سال ۲۰۲۱ و مارس ۲۰۲۴ کمترین میزان مشارکت رای دهندگان را در تاریخ جمهوری اسلامی به ثبت رساندند. بسیاری از ناظران انتظار دارند که این روند ادامه یابد.

علی واعظ و نایسان رفعت، تحلیلگران ایران، در این باره گفتند در گذشته، حکومت تاکید زیادی بر مشارکت برای ادعای مشروعیت مردمی به عنوان یک جمهوری داشته است کاهش مشارکت در چند سال اخیر نشان دهنده سرخوردگی فزاینده مردم از نظام است. 

آنها نوشتند بسیاری از شهروندان دچار تردید شده‌اند که می‌توانند از طریق صندوق‌های رای تغییرات معناداری ایجاد کنند. به نظر می رسد که یک معکوس اساسی از این روند بعید به نظر می رسد.

رئیس‌جمهور بعدی ایران باید با هر کسی که در ماه نوامبر کاخ سفید را تصاحب کند، مبارزه کند. این امر خطرات را برای تهران و واشنگتن و همچنین خاورمیانه بزرگ می کند، زیرا جمهوری اسلامی بیش از هر زمان دیگری به توانایی تولید بمب هسته ای نزدیک شده و به حمایت از گروه های نیابتی که با اسرائیل می جنگند ادامه می دهد.

در مسائل سیاست خارجی و جنگ، رئیس جمهور ایران تا حدی نفوذ دارد و پیام رسان عمومی کشور است. اما قدرت و تصمیم گیری حیاتی در ایران در نهایت در اختیار رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه ای و نهادهای غیر منتخب مانند سپاه پاسداران است.

گروه بحران نوشت اقتدار اصلی در نظام جمهوری اسلامی، رئیس جمهور نیست، بلکه رهبر جمهوری اسلامی است که نفوذ گسترده او یک دولت در سایه را تشکیل می دهد که در تصمیم گیری های کلیدی سیاست خارجی و داخلی تأثیر نهایی دارد.

قدرت ریاست جمهوری و بقیه قوه مجریه را که باید با نفوذ نهادهای دولتی منتخب و غیر منتخب مانند مجلس و سپاه پاسداران نیز مقابله کند، بررسی می کند.

در این راستا، ناظران نیز از نزدیک انتخابات را دنبال می‌کنند تا نشانه‌ای از طرح جانشینی رهبری پیر علی خامنه‌ای وجود داشته باشد. خامنه ای از روسیه در اوکراین حمایت کرده است، در بحبوحه جنگ غزه به اسرائیل حمله کرده و گروه های نیابتی مانند حماس در غزه، حزب الله لبنان و حوثی ها در یمن را مسلح کرده است. رئیسی قبل از مرگ ناگهانی خود یکی از رقبای اصلی جانشینی رهبر جمهوری اسلامی محسوب می شد.