اکنون یک قدم به جنگ مستقیم بین اسرائیل و جمهوری اسلامی نزدیک شده‌ایم؛ درگیری که سراسر خاورمیانه و فراتر را در برمیگیرد

اسرائیل و رژیم ایران در مسیر یک جنگ فاجعه بار هستند

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی در حمله‌ای بی‌سابقه حدود ۱۸۰ موشک به سمت اسرائیل شلیک کردند. رژیم ایران مسئولیت هدف قرار دادن سه پایگاه نیروی هوایی و مقر موساد را در تلافی ترور حسن نصرالله، رهبر حزب الله، فرمانده سپاه پاسداران در سوریه-لبنان، و اسماعیل هنیه، رهبر ارشد حماس را بر عهده گرفت.

در حالی که بیشتر موشک ها از طریق همکاری بین اسرائیل، ایالات متحده و اردن رهگیری شدند، چند ده موشک موفق شدند به اهداف نظامی و غیرنظامی حمله کنند که منجر به آسیب فیزیکی محدود و تلفات جزئی شد.

ما اکنون یک قدم به یک جنگ مستقیم بین اسرائیل و جمهوری اسلامی نزدیک شده ایم، یک درگیری که اثرات آن در سراسر خاورمیانه و فراتر از آن موج خواهد زد. چنین درگیری‌ پیامدهای بالقوه ویرانگری، هم متعارف و هم هسته ای خواهد داشت. زمان به نفع منطقه نیست و باید تمام تلاش خود را انجام داد تا اطمینان حاصل شود که تصمیمات در این مورد عجولانه گرفته نمی شود.

برخلاف حمله قبلی جمهوری اسلامی به اسرائیل در ماه آوریل، حمله اخیر با سرعت بیشتری و با غافلگیری نسبی انجام شد. دو برابر بیشتر موشک های بالستیک را شامل می شد. این تشدید ناشی از آسیب قابل توجهی بود که اسرائیل به تصویر محور مقاومت، به‌ویژه حزب‌الله نیابتی رژیم ایران، پس از انتقادهایی مبنی بر اینکه جمهوری اسلامی متحدانش را رها می‌کند در حالی که وزن خود را تحمل نمی‌کند، وارد کرد. نگرانی‌ها در تهران احتمالاً ناشی از این است که ضعف درک شده چگونه می‌تواند بر ثبات داخلی تأثیر بگذارد، و احتمال گسترش حملات اسرائیل علیه حزب‌الله یا هدف قرار دادن مستقیم ایران.

به نظر می رسد هر دو طرف قصد دارند به افزایش ریسک ادامه دهند. علیرغم هشدار جمهوری اسلامی مبنی بر اینکه زیرساخت‌های غیرنظامی اسرائیل را در حملات بعدی هدف قرار خواهد داد، انتظار می‌رود تصمیم‌گیرندگان در اورشلیم پاسخی قوی‌تر از آنچه در آوریل آغاز کردند، صادر کنند. تلاش‌های قبلی اسرائیل بد تعبیر شد و نتوانست از حمله مستقیم جمهوری اسلامی جلوگیری کند و تلاش‌ها برای برهم زدن حمایت تهاجمی بین اعضای محور به منصه ظهور رسیده است. این می تواند به یک اقدام نظامی قوی تر، آشکار و مؤثرتر اسرائیل علیه رژیم ایران منجر شود. تلقی از جمهوری اسلامی به عنوان سر هشت پا معمار اصلی استراتژی چند جبهه ای ضد اسرائیلی نیز انگیزه اقدامات تشدید کننده است.

چه چیزی روی میز است؟ اسرائیل ممکن است تاسیسات نظامی، مانند پایگاه های موشکی زمین به زمین یا سیستم های ضد هوایی، یا بخش انرژی ایران و نمادهای رژیم سیاسی را هدف قرار دهد. حمله به تاسیسات هسته ای ایران در اسرائیل مورد بحث است، اما در حال حاضر محتمل نیست.

عواملی که در نظر گرفته می‌شوند عبارتند از توانایی عملیاتی برای اجرای مؤثر چنین حمله‌ای، زمان مورد نیاز برای بازسازی تأسیسات، واکنش‌های منطقه‌ای مورد انتظار و تأثیر بر تصمیم آینده جمهوری اسلامی برای تولید سلاح‌های هسته‌ای. علاوه بر این، مخالفت دولت بایدن با حمله به سایت‌های هسته‌ای، به‌ویژه با توجه به انتخابات ریاست‌جمهوری آتی، مورد توجه است.

با این حال، اخیراً یک تغییر احتمالی در موضع اسرائیل رخ داده است به عنوان مثال، در یک گفتمان عمومی رو به رشد در مورد این موضوع مشهود است. افزایش توجه در اسرائیل تا حدی ناشی از پیشرفت بی‌سابقه پروژه هسته‌ای رژیم ایران، اعتماد بیش از حد به تهران و تشدید درخواست‌های داخلی ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای است. یکی از دلایل اصلی این تغییر، فقدان مکانیسم بین المللی برای کنترل و نظارت بر برنامه و انقضای قریب الوقوع مکانیسم بازگشت فوری در اکتبر ۲۰۲۵ است که مانع از بازگرداندن سریع تحریم های شورای امنیت سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی می شود.

تضعیف قابل توجه حزب الله و کاهش خطری که برای اسرائیل در رویارویی آینده با جمهوری اسلامی ایجاد می کند، همراه با هزینه های سنگینی که اسرائیل در حال حاضر در مبارزه با محور مقاومت متحمل می شود، ممکن است توسط تصمیم گیرندگان اسرائیل به عنوان یک اقدام تلقی شود. فرصت عمل آسیب ۷ اکتبر و حمایت فزاینده مردم از پاسخ های تهاجمی تر در برابر حملات خارجی، احساسات جنگ طلبانه اسرائیل را نسبت به جمهوری اسلامی تشدید می کند.

اکنون همه نگاه ها به اسرائیل است. پاسخ آن احتمالاً از منطق نظامی-منطقه‌ای پیروی می‌کند که هدف آن جلوگیری از حملات مستقیم بیشتر از سوی جمهوری اسلامی و منزوی کردن جبهه‌های مختلف درگیری است. با این حال، تداوم درگیری‌های شدید بین دو کشور، همراه با گسترش حملات به حزب‌الله، می‌تواند گفتمان را در تهران به نفع یک شکست هسته‌ای تقویت کند و حمایت در اورشلیم از حمله به تأسیسات هسته‌ای را افزایش دهد. این یک چرخه خود تداوم خطرناک ایجاد می کند.

تاریخ خاورمیانه و فراتر از آن هم اکنون در حال شکل گیری است. در سال‌های آینده، محققان تصمیمات حیاتی پیش روی رهبران در اورشلیم، تهران، واشنگتن و جاهای دیگر را بررسی خواهند کرد که امروز ممکن است به‌روزرسانی خبری دیگری به نظر برسد.

در غیاب کانال‌های ارتباطی مؤثر بین اسرائیل و رژیم ایران، یک فرآیند مشورتی کامل از هر دو طرف اکنون بیش از هر زمان دیگری حیاتی است. بسیار مهم است که دیدگاه های گوناگون هم در داخل این دولت ها و هم در هماهنگی با شرکای آنها در نظر گرفته شود. این نشانه ضعف نیست، بلکه مسئولیت پذیری و آینده نگری است که باعث تقویت اعتبار هر اقدامی می شود که در نهایت انجام شود.

این درس بازتاب حکمت بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ است، همانطور که سالها بعد در ادبیات توضیح داده شد و ما را به یاد رویکرد سنجیده رئیس جمهور جان اف کندی می اندازد. او در تصمیم خود عجله نکرد، بلکه به دنبال نصیحت بود، با دقت مشورت کرد و سپس با قاطعیت عمل کرد. بگذارید امیدوار باشیم که رهبران امروز آن تاریخ را مطالعه کرده باشند.