رژیم به یک اصلاح طلب اجازه می دهد که نامزد شود اما برای بازگرداندن مردم به صحنه ناتوان است

دیدگاه گاردین درباره انتخابات ریاست جمهوری ایران: انتخاب بیشتر، اما امید واقعی کمی برای تغییر

مرگ ابراهیم رئیسی، در سانحه سقوط هلیکوپتر در ماه گذشته، تکان دهنده بود. از تندرو ۶۳ ساله نه تنها انتظار می رفت که برای دور دوم نامزد شود، بلکه بخشی از دوران گذار برای آینده جمهوری اسلامی باشد.

رهبر جمهوری اسلامی علی خامنه ای، ۸۵ ساله است و مشکلات سلامتی دارد. برخی حتی فکر می کردند رئیسی ممکن است جانشین او شود.

با این حال پیامدها خاموش شده است.

دور اول انتخابات ریاست جمهوری قرار است در ۲۸ ژوئن برگزار شود، اما هیچ کس انتظار ندارد که جایگزین رئیسی تغییرات سیاسی قابل توجهی ایجاد کند. اولویت های رژیم تداوم و ثبات است.

این کشور می داند که ممکن است به زودی مجبور شود با خصومت دولت دوم ترامپ روبرو شود و پس از سرکوب اعتراضات گسترده جنبش زن، زندگی، آزادی، در داخل با نارضایتی گسترده ای مواجه خواهد شد. شواهد سال های اخیر حاکی از آن است که این کشور بیشتر نگران تثبیت محافظه کارانه در راس است تا مشروعیت از پایین.

در آخرین رقابت، شورای نگهبان یک نهاد منصوب خامنه ای که صلاحیت نامزدها را بررسی می کند ورود همه اصلاح طلبان را ممنوع کرد. این بار یکی برش را انجام داده است. مسعود پزشکیان پزشک، نماینده مجلس و وزیر سابق بهداشت است که پدرش آذری و مادرش کرد بود. بدبین ها تصور می کنند که او دقیقاً به این دلیل انتخاب شده است که بعید به نظر می رسد که برنده شود و محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس را به عنوان محتمل ترین پیروز در بین شش مرد نامزد می بینند. سعید جلیلی، مشاور سابق امنیت ملی که به خاطر عقاید مذهبی تندرو شهرت دارد، یکی از رقبای جایگزین است.

آخرین انتخابات ریاست جمهوری، در سال ۲۰۲۱، شاهد کمترین میزان مشارکت در تاریخ ایران بود، به طوری که تنها ۴۸ درصد از رای دهندگان رای خود را به زحمت انداختند. بنابراین رژیم باید معتبر به نظر برسد و حداقل بخشی از مردم را دوباره درگیر کند. اصلاح طلبان تهدید کرده بودند که اگر هیچ یک از نامزدهایشان اجازه نامزدی پیدا نکنند، انتخابات را تحریم خواهند کرد. برخی نیز فکر می کنند که رهبر جمهوری اسلامی ممکن است به مهار جناح بندی و جنگ داخلی در صفوف محافظه کار امیدوار باشد. اما تصور عمومی این است که پزشکیان مجاز به شرکت در این مسابقه است زیرا قدرت‌های رژیم مطمئن هستند که او پیروز نخواهد شد. علی لاریجانی، یک محافظه‌کار میانه‌رو که منع شد، ممکن بود به عنوان یک چهره سنگین وزن بیشتر یک تهدید به شمار می‌رفت. در گذشته، حسن روحانی با حمایت علی اکبر هاشمی رفسنجانی، به ریاست جمهوری رسید. پزشکیان چنین حامی قدرتمندی ندارد. در این صورت بعید است برنده شدن او، آنهایی که در صدر هستند همچنان مطمئن هستند که او مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

قالیباف که بارها با اتهامات فساد روبرو بوده و به عنوان یک فرمانده و به عنوان رئیس پلیس به نظارت بر سرکوب خشونت آمیز دانشجویان کمک کرده است، به عنوان کاندیدای اجماع برای دو نیروی قدرتمند رژیم یعنی دفتر رهبری و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دیده می شود. سپاه، که او با آنها خدمت کرده است و روابط نزدیک خود را حفظ کرده است. تحلیلگران پیشنهاد می کنند که او ممکن است ایران را به سمتی سوق دهد که آنها آن را احتمالاً آینده اجتناب ناپذیر آن می دانند تحت سلطه روزافزون نیروهای نظامی و نه دستگاه روحانی. او همچنین شهردار سابق تهران با شهرت به عنوان یک تکنوکرات است که باعث شده برخی امیدوار باشند که ممکن است شرایط زندگی را بهبود بخشد. یک دولت محافظه کار شایسته تر از رئیسی نیز ممکن است روابط با غرب را تا حدودی بهبود بخشد.

اما شکاف بین اولویت‌های رژیم و آرزوهای کسانی که بر آنها حکومت می‌کند، که نه تنها چشم‌انداز اقتصادی بهتر، بلکه آزادی‌های اجتماعی و سیاسی را می‌خواهند، هرگز بیشتر از این نبوده است. بعید است که این انتخابات شاهد پیشرفت واقعی در دور زدن آنها باشد.